रौतहट । डिभिजन वन कार्यालय रौतहटले वन संरक्षण तथा हरियाली बनाउने अभियान अन्तर्गत आफ्नै नर्सरीमा बिरुवा उत्पादन गरेर निःशुल्क वितरण गर्ने गरेको छ । वन कार्यालयले नर्सरीमा विभिन्न प्रजातिका बिरुवाहरू उत्पादन गरेर सर्वसाधारण, सामुदायिक, वन निजी वन, संघसंस्थाहरूलाई वितरण गर्दै वन तथा वातावरण संरक्षणमा टेवा पु¥याउँदै आइरहेको छ । 

नागरिकको सहभागिता बिना वन संरक्षणमा उल्लेखनीय सफलता नपाउने भन्दै  नागरिकलाई नै वृक्षरोपण मार्फत वन संरक्षणमा उत्प्रेरित गराउने नीति लिइएको छ । 

डिभिजन वन कार्यालय रौतहट अन्तर्गत चन्द्रनिगाहपुर, जंगलसैया तथा गौरमा गरेर चारवटा नर्सरीहरू रहेका छन् । ती नर्सरीबाट एकवर्षे, बहुवर्षे र जडीबुटी बिरुवाहरू उत्पादन हुँदै आइरहेको छ । यस वर्ष बन कार्यालयले ८ लाख १८ हजार बिरुवा उत्पादन गरिसकेको छ । 

कार्यालयले यसरी उत्पादित बिरुवाहरूलाई आवश्यकता अनुसार वितरण गरिरहेको छ । कार्यालयबाट खयर, सिसौ, कपुर, टिक, मलेसियन साल, स्थानीय साल, कल्की, कदम, मोरिङ्गा, अमला ,बेल ,अश्वगन्धा, तेजपात लगायतका बिरुवाहरु नर्सरीमा उत्पादन गरी वितरण गरिरहको छ ।

वन कार्यालयका नर्सरीले विरुवा उत्पादनमा मात्रै गरेको छैन, यसले धेरै स्थानियलाई प्रत्यक्ष रोजगारी पनि प्रदान गरिरहेको छ । बिरुवा उत्पादन, रोपण तथा हेरचाह प्रक्रियामा संलग्न कार्यमा डिभिजन वन कार्यालय अन्र्तगत तथा अन्य स्थानहरुमा स्थानिय जनशक्तिहरुले प्रत्यक्ष रोजगारी पाइरहेका छन् । यस कार्यालयले जङ्गलसैया स्थित आफ्नो नर्सरीमा दुर्लभ मानिने स्थानीय साल प्रजातिको बिरुवा पनि नर्सरीमा उत्पादन गर्न सफल भएको छ । 

सालको बिरुवा उत्पादन गर्नको हावा हुरी चलेको बेला जङ्गलबाट सालको रुखबाट झरेका बिऊ ल्याएर एक साताभित्र रोपिसक्नु पर्नेछ । हाल सो नर्सरीमा १० हजार स्थानिय सालको बिरुवा उत्पादन गरिएको छ । 

बन कार्यालयका नर्सरीबाट उत्पादिन विरुवाहरु सर्वसाधरण, सामुदायिक वन, पालिकाहरु , विद्यालय, संघसस्था लगायतले लैजाने गरेका छन् । कार्यालयले वर्षेनी आफ्नो नर्सरीबाट वितरण गरेको बिरुवाहरूको वृक्षरोपण र त्यसपछिको संरक्षणमा पनि जोड दिनुपर्ने स्थानीयको भनाइ छ । बिरुवा वितरण गर्ने तर नहुर्किने हो भने राज्यको लगानी बालुवामा पानी खनाए बराबर हुने उनीहरूको भनाइ छ । 

जिल्लामा वर्षेनी वृक्षरोपण गरिएका बिरुवाहरू हुर्काउने जिम्मा पनि वृक्षरोपण गर्नेहरूले नै लिने हो भने वन संरक्षणमा अझ बढी प्रभाव पर्ने स्थानीय बताउँछन् । 

यता डिभिजन वन कार्यालय रौतहटका प्रमुख हेमन्तप्रसाद शाह भने आफूहरुले बिरुवा लाने सबैको रेकर्ड राख्ने र लगेको बिरुवा रोपे नरोपेको ,हुर्किएको नहुर्किएकोको लगत पनि राख्ने बताउछन् ।  जिल्लामा रहेका ६५६ हेक्टर क्षेत्रफलमा रहेका ७२ वटा निजी वनलाई पनि कार्यालयबाटै निःशुल्क बिरुवा वितरण भइरहेको र स्थानीय तथा यहाँका काष्ठ उद्योगको माग धेरै हदसम्म निजी वन र व्यक्तिले निजी जग्गामा हुर्काएका रुखहरुबाटै पूर्ति भइरहेको उनको भनाइ छ ।

नर्सरीहरूबाट उत्पादन गरिएको बिरुवालाई रोपेर हुर्काउने हो भने यसले वन व्यवस्थापन, जैविक विविधता र वातावरणीय सन्तुलनमा सकारात्मक प्रभाव पार्नेछ । यसले जिल्लामा हरियाली विस्तार र वातावरणीय शुद्धता सुनिश्चित गर्नसक्छ । 

डिभिजन वन कार्यालय रौतहटले उत्पादन भएको बिरुवालाई उपयुक्त स्थानमा रोपेर त्यसको दीर्घकालीन संरक्षण सुनिश्चित गर्ने लक्ष्य लिनुपर्ने देखिएको छ ।