काठमाडौं । कोपिला भ्याली स्कुलले ‘विश्वकै उत्कृष्ट विद्यालय पुरस्कार–२०२४’ अन्तर्गत ‘पर्यावरणीय पहल’ विधामा उत्कृष्ट १० मा स्थान बनाउँदै अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा नेपालको गौरव बढाएको छ । 

वातावरणीय चेतना, लैङ्गिक समानता र सामाजिक न्यायलाई समेट्दै दिगो शिक्षाको प्रेरणादायी नमुना बनेको यो विद्यालय अहिले विश्वकै उत्कृष्ट बन्ने दौडमा छ । 

कर्णाली प्रदेशको सुर्खेतमा अवस्थित कोपिला भ्याली स्कुल ले अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा ऐतिहासिक सफलता हात पारेको छ । बेलायतस्थित टी–फोर एजुकेसन द्वारा आयोजना गरिने ‘विश्वकै उत्कृष्ट विद्यालय पुरस्कार–२०२४’ अन्तर्गत ‘पर्यावरणीय पहल’ विधामा विद्यालय विश्वका उत्कृष्ट १० विद्यालयको सूचीमा अटाएको छ । 

सामाजिक न्याय, शैक्षिक समानता र वातावरणीय दिगोपनका आधारमा स्थापना गरिएको गैर–नाफामुखी विद्यालयले नेपालको शैक्षिक मानचित्रमा एक प्रेरणादायी अध्याय थपेको छ । 

आर्थिक, सामाजिक र पर्यावरणीय दृष्टिले सीमान्तकृत बालबालिकाहरूलाई केन्द्रमा राखेर कोपिला भ्याली स्कुलले शिक्षा र वातावरणीय चेतनालाई यति गहिरो रूपमा एकीकृत गरेको छ कि यसको प्रभाव देशको सीमाभन्दा टाढा विश्वमै प्रतिध्वनित भइरहेको छ ।

सन् २०१९ मा निर्माण गरिएको विद्यालयको हरियाली क्याम्पस कुनै परम्परागत संरचना होइन । यो क्याम्पस शैक्षिक प्रयोगशाला जस्तै बनेको छ जहाँ विद्यार्थीहरू पुनर्चक्रण, जल संरक्षण, पुनर्जन्म कृषि, एक्वापोनिक्स, र शून्य–फोहोर अभियानमा व्यावहारिक ज्ञान हासिल गर्दैछन् । विद्यालयले ९१% ल्यान्डफिल डाइभर्सन दर हासिल गरिसकेको छ । जुन नेपालमै मात्र होइन अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसार पनि उदाहरणीय मानिन्छ ।

विद्यार्थी मात्र होइन, वातावरणीय अभियन्ता पनि

यहाँका विद्यार्थीहरू शैक्षिक उत्कृष्टता सँगसँगै जलवायु नेतृत्वमा समेत अग्रसर छन् । उनीहरूले समुदायमा जलवायु संकटका विषयमा जनचेतना फैलाइरहेका छन् । 

विशेषगरी छात्राहरू महिनावारी स्वच्छता, लैङ्गिक हिंसा विरुद्धको चेतना, र वातावरण–मैत्री अभ्यासहरूमा नेतृत्व लिइरहेका छन् । विद्यालयमा छात्राहरूको सहभागिता ५०% भन्दा बढी रहेको तथ्यले लैङ्गिक समानताप्रतिको प्रतिवद्धता देखाउँछ ।

कोपिलाको सन्देश : परिवर्तन सम्भव छ

कोपिला भ्याली स्कुलमा नेपालभरका शिक्षक, शिक्षा अधिकारी, नीति–निर्माता र सामाजिक अभियन्ताहरू अध्ययन भ्रमणमा जाने गर्छन् । विद्यालयको खुला स्रोत मोडेलले राष्ट्रिय पाठ्यक्रम विकासमा समेत प्रभाव पार्दै वातावरणीय संवेदनशीलता झल्कने अभ्यासहरूलाई प्राथमिकता दिन प्रेरित गरिरहेको छ । 

अहिले विद्यालयले अन्तिम जितको लागि भोटिङको चरणमा प्रवेश गरेको छ । भोटिङ सकिन पाँच दिन मात्र बाँकी छ । सन् २०२५ को अक्टोबरमा विजेता घोषणा हुनेछन् ।

कोपिला भ्याली स्कुल केवल सुर्खेतको होइन सम्पूर्ण नेपालको शान बनेको छ । यो विद्यालयले देखाएको मार्गदर्शन र प्रतिबद्धताले शिक्षा र वातावरणको समन्वयमार्फत दिगो भविष्य निर्माण गर्न सकिन्छ भन्ने विश्वसनीय प्रमाण प्रस्तुत गरेको छ ।