नेपालको राजनीति फेरि एक संक्रमणकालीन मोडमा छ। पुराना दलहरू गुटबन्दी, भागबन्डा र अवसरवादमा लिप्त छन्, जनताका मुद्दाहरू भाषणको विषय मात्रै बनेका छन्, र ‘विकास’ शब्द अझै पनि नाराको सिमानाबाट पार हुन सकेको छैन। यही निराशाबीच एक आशाको किरण बनेर उदाएको थियो- राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)।

पत्रकारिताबाट राजनीतिमा प्रवेश गरेका रबि लामिछानेको नेतृत्वमा बनेको यो दलले छोटो समयमा उल्लेखनीय लोकप्रियता बटुल्यो र संसदसम्मको यात्रा पूरा गर्‍यो। तर अब त्यही यात्रा प्रश्नहरूको केन्द्रमा छ- के रास्वपा साँच्चिकै दीर्घकालीन वैकल्पिक शक्ति बन्न सक्दछ? वा यो पनि क्षणिक उथलपुथल मात्र हो?

नेपाली राजनीति : पुरानो अनुहारमा नयाँ अस्थिरता

लोकतन्त्र अभ्यासमा तीन दशक बितिसक्दा पनि सत्ता नै केन्द्र हुने राजनीति आज पनि कायम छ। नीतिगत स्पष्टता, संस्थागत निर्णय र दीर्घकालीन सोचभन्दा पनि, आजका सत्ताधारीहरूले चाकरी संस्कृति र सत्ताको गणितमा रमाउने क्रम जारी राखेका छन्।

यही असन्तोषको जगमा जन्मिएको थियो- रास्वपा। तर उत्पादन भएर मात्र हुँदैन, अब उत्पादकत्व देखाउने समय हो।

रास्वपा : चुलिँदो आन्तरिक द्वन्द्व र अनिश्चित भविष्य

निर्वाचनमा युवा, शिक्षित र निराश जनताको भरोसाबाट संसदमा प्रवेश गरेको रास्वपा अहिले आफ्नै भित्रै असहज मोडमा छ।
एकल नेतृत्वको प्रभाव, संस्थागत निर्णय प्रक्रियाको न्यूनता, र नेताबीचको अविश्वासले पार्टीभित्र दरार गहिरिँदै गएको देखिन्छ।

पार्टीभित्रकै एक नेताले भनें, “नयाँ ढंगको राजनीति गर्ने भनेर आएका थियौं, तर हामी पुरानै शैलीमा फर्कन लाग्यौं भने जनताको भरोसा फेरि गुम्नेछ।”

गठबन्धनको राजनीतिमा भाग लिन थालेको रास्वपाले आन्तरिक रूपमा सुदृढता ल्याउन सकेन भने, यो लहर क्षणिक बन्ने खतरा अझ प्रस्ट छ।

 रबि लामिछाने : नेता कि विवादको केन्द्र ?

रबि लामिछानेको आगमनले नेपाली राजनीतिमा ‘हाइप’ सिर्जना गर्‍यो। स्पष्ट भाषण, जनसाधारणसँग जोडिने शैली, र पुराना नेताहरूसँगको स्पष्ट भिन्नता- यी सबै कारणले उनी लोकप्रिय बने।

तर राजनीति केवल करिश्माले चल्दैन, त्यहाँ धैर्य, नीति, र संस्थागत सोच पनि अपरिहार्य हुन्छ।

गृह मन्त्रालय सम्हाल्दा उनी लगातार विवादमा तानिँदै आएका छन्। पहिले नागरिकता प्रकरणले उनलाई पद गुमाउनु परेको थियाे- सर्वोच्च अदालतले विदेशी नागरिकताको अवस्थाबारे स्पष्ट आधारमा उनी पदका लागि अयोग्य भएको ठहर गरेको थियो।

तर पछिल्लो समयमा उनी फेरि एकपटक चर्चाको केन्द्रमा छन्- गृह मन्त्रालयभित्र देखिएको भ्रष्टाचारसँग सम्बन्धित क्यासका कारण।

 गृहमन्त्री लेखकलाई लागेको दाग

हालै गृह मन्त्रालयमा अनधिकृत चलखेल, आर्थिक लाभको सौदाबाजी र पदको दुरुपयोगसम्बन्धी अडियो र संवादहरू सार्वजनिक भएपछि व्यापक जनचासो सिर्जना भयो।

यसमा प्रत्यक्ष रूपमा गृहमन्त्री नै स्वयम जोडिएपछि नैतिकताको रुपमा पनि राजिनामा दिएर छानबिनलाई सघाउन पर्छ । हिजो रबि लामिछाने लाई सहकारी ठगीको आरोप लाग्नासाथ राजिनामा मागेर महिनौ सम्म संसद अबरुद्ध गर्ने पर्टिीको रुलिग गर्दे संसदमा ठूलो स्वर गरेर चिच्याउने उनै लेखक थिए । अहिले उनै माथी यत्ति गम्भीर आरोप लाग्दा समेत पदमा लिप्त हुन र पाटीैले फिर्ता नबोलाउनु लज्जाको बिषय बनेको छ ।

गृहमन्त्री लेखक दैनिक ५० लाख सम्मको असुली धन्दामा संलग्न रहेकाे आरोप लाग्दा समेत पार्टीले उनि उपर कुनै निर्णय गरर्देन यसको जवाफ जनताले खोजिरहेका छन । माहामन्त्रीद्धय चुपचाप छन ।आफना पर्दा बोल्न गारो हुदोरहेछ ,हिजो उपसभापति धनराज गुरुङकाे केसमा होस् या हाल गृहमन्त्रीको केसमा होस आफनालाई जोगाउने खेलमा लागेको प्रष्टै बुझिन्छ । यो नेपाली राजनीतिको निम्ति दुर्भाग्यपूर्ण अवस्था हो ।

विकल्प बन्ने कि विकल्प गुमाउने?

रास्वपा जनताको ‘वैकल्पिक आशा’ बनेर उदाएको दल हो। त्यसैले यसले आफूलाई केवल रबि लामिछानेको पार्टी होइन, संस्थागत सोच र साझा नेतृत्व भएको पार्टी बनाउने चुनौती पाएको छ।

यदि आन्तरिक लोकतन्त्र, दीर्घकालीन नीति र पारदर्शिताको अभ्यास नभएको खण्डमा, यो पनि विगतका ‘एक्स्पेरिमेन्टल पार्टी’हरू जस्तै हराउन सक्छ।

तर समयमै आत्ममूल्यांकन, संगठन सुधार र जवाफदेही शासनतर्फ उन्मुख भयो भने, रास्वपाले अझै पनि नेपाली राजनीतिमा स्थायी वैकल्पिक भूमिका खेल्न सक्छ।

विश्वासको भविष्य राजनीतिक व्यवहारमै निर्भर

नेपाली जनता अब सजग छन्। उनीहरू अब भाषणले होइन, व्यवहारले निर्णय गर्छन्। रास्वपाले थालनीमा जनताको विश्वास जितेको छ, तर त्यो विश्वास कायम राख्नका लागि पारदर्शिता, जवाफदेहिता र सहकार्यमा आधारित नेतृत्व आवश्यक छ।

रबि लामिछाने अब केवल करिश्मा होइन, संस्थागत परिपक्वता र राजनीतिक इमानदारीबाट मूल्यांकन हुने चरणमा पुगेका छन् । अहिलेको विवाद निराकरण र जवाफदेही निर्णय नै उनको राजनीतिक भविष्यको अग्निपरीक्षा बन्नेछ।

राजनीति अब विकल्पको युगमा प्रवेश गरिसकेको छ। अब त्यो विकल्प स्थायी बन्न नीति, नेतृत्व र नैतिकता- तीनै स्तम्भहरूमा दरिलो उपस्थिति आवश्यक छ।