काठमाडौं । नेपाली राजनीतिमा सिद्धान्त, विचार, नीति, कार्यक्रम र पृष्ठभूमि फरक–फरक रहेका तथा सत्ता र प्रतिपक्षमा रहेका दलहरूबीच आलोचना, टिप्पणी र आरोप–प्रत्यारोप हुनु सामान्य मानिन्छ । यस्तो बहस राजनीतिक रुपमा स्वाभाविक अंशको रूपमा लिइन्छ । तर, अहिले नेपाली राजनीतिक दलहरू केवल एकअर्कालाई आरोप लगाउनमा मात्रै सीमित छैनन्, आफैँभित्र पनि गम्भीर विवादमा फसिरहेका छन् । 

संसदमा प्रतिनिधित्व गर्ने लगभग सबै दलहरू अहिले आन्तरिक कलहको चरम अवस्थाबाट गुज्रिरहेका छन् । सत्तारूढ नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमाले मात्र होइन, प्रमुख प्रतिपक्षी नेकपा (माओवादी केन्द्र), राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा), राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा), नेकपा एकीकृत समाजवादी, जनमत र नागरिक उन्मुक्ति पार्टीसम्म आन्तरिक विवादले ग्रस्त छन् । अरु दलमध्ये रास्वपाको समस्या र विवाद अलि फरक छ । तर, कांग्रेस, एमाले, माओवादी, राप्रपा, नेकपा एस, जनमत र नागरिक उन्मुक्तिमा नेतृत्वसँग इतर पक्ष र समूहले सिंगौरी खेलिरहेका छन् । 

विद्याको पुनरागमनले एमालेमा बबन्डर

हाल नेपाली राजनीतिमा सबैभन्दा चर्चित विषय हो– पूर्वराष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीको एमाले राजनीतिमा पुनरागमन । पार्टीको आगामी महाधिवेशनमा नेतृत्व सम्हाल्ने तयारीमा रहेकी भण्डारीमाथि पार्टीले सक्रिय राजनीतिमा रोक लगाएको छ । 

यसपछि अध्यक्ष केपी ओली र भण्डारीबीचको टकराव चुलिएको छ । ओलीले भण्डारीको पक्षमा उभिने नेताहरूलाई कारबाहीको दण्ड चलाउन सुरु गरिसकेका छन् भने विद्या पनि ‘ब्याकिङ’ रहेको भन्दै ओलीसँग भिड्ने मुडमा देखिएकी छन् ।

एमालेका असन्तुष्ट नेताको साथ लिने र मदन भण्डारी फाउन्डेसनमार्फत राजनीतिक गतिविधि अगाडि बढाउने भण्डरीको तयारी छ । एमालेले पार्टीमा आउन बार लगाएपछि फाउन्डेसनकी अध्यक्ष तथा विद्याकी छोरी उषाकिरण भण्डारीले समेत आपत्ति जनाएकी छन् ।

कांग्रेसमा देउवालाई शेखरको काउन्टर

नेपाली कांग्रेसमा संस्थापन पक्ष र इतर समूहबीचको द्वन्द्व पुरानै हो, तर पछिल्लो समय डा. शेखर कोइरालाको सक्रियताले यो विवाद उत्कर्षमा पुगेको छ । देउवा पक्षद्वारा इतर नेताहरूलाई गरिएको अनुशासनात्मक कारबाहीप्रति शेखर पक्ष आक्रोशित छ ।

शेखरले देउवाको नेतृत्वप्रति बारम्बार असन्तुष्टि व्यक्त गर्दै आएका छन् । पछिल्लो समय त शेखर वैकल्पिक गठबन्धन निर्माणमा लागिपरेको चर्चा समेत सुरु भएको छ । 

पार्टी नेतृत्वमाथि दबाब बढाउन प्रमुख प्रतिपक्षी माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड र पूर्व राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीसँग भेट गरिसकेका छन् । शेखर समूहले सच्चिने कि सक्किने भन्ने शैलीमा देउवालाई तर्साइरहेको छ ।

माओवादीमा जनार्दनको चुनौती 

माओवादी केन्द्रमा अध्यक्ष प्रचण्ड र उपमहासचिव जनार्दन शर्माबीचको विवाद पनि उत्कर्षमा छ । चार दशकभन्दा बढी माओवादीमा अविछिन्न राज गरेका प्रचण्डविरुद्ध जनार्दनले धावा बोलिरहेका छन् । ‘मनमोहन अधिकारी बाहेक सबै कम्युनिस्ट प्रधानमन्त्रीहरू भ्रष्ट छन्’ भन्ने जनार्दनको अभिव्यक्तिपछि प्रचण्डले कडा प्रतिक्रिया दिएका छन् । 

जनार्दनले पार्टीको रूपान्तरणका लागि नेतृत्व हस्तान्तरणको मागसमेत राखेका छन्, जुन विशेष महाधिवेशनमार्फत सम्बोधन गर्ने भनिए पनि हालसम्म अड्किएको छ ।

रास्वपामा नेतृत्वको अन्योल

सहकारी ठगी प्रकरणमा सभापति रवि लामिछानेको जेल यात्रा र विचाराधीन मुद्दा रास्वपाका लागि ठूलो चुनौती बनेको छ । उपसभापति डोलप्रसाद अर्याल र डा. स्वर्णिम वाग्लेबीच पार्टी नेतृत्वका लागि रस्साकस्सी छ ।

रविको अनुपस्थितिमा पार्टी कसरी सञ्चालन गर्ने भन्ने विषयमा स्पष्टता छैन । सुमना श्रेष्ठसहित केही नेताहरू काठमाडौंका मेयर बालेन साहसँग सहकार्यको पक्षमा छन् भने केहीले पार्टीको ‘ब्रान्ड’ बिग्रने भन्दै विरोध गरिरहेका छन् । 

राप्रपामा कारबाहीको शृंखलाले चर्कियो विवाद

गणतन्त्रवादी दलहरू मात्रै नभई राजतन्त्रको वकलत गर्दै आएको राप्रपाभित्र पनि उस्तै विवाद छ । उपाध्यक्ष, प्रवक्तासहितका नेताहरूलाई हटाइएपछि महामन्त्री धवल शमशेर राणा पक्षले नेतृत्वमाथि स्वेच्छाचारिता र निरंकुशताको आरोप लगाउँदै निर्वाचन आयोगमा उजुरीसमेत दिएको छ । 

यतिमात्रै होइन, पार्टी एकताको तीन वर्ष पुगे पनि रविन्द्र मिश्रसहितका ४० जना नेताको नाम नै निर्वाचन आयोगमा अद्यावधिक नभएको पाइएको छ । लामो समय हुँदा पनि एकतामा आएकाको विवरण नै अद्यावधिक नगरिनुले गम्भीर सवाल खडा गरेको छ । 

राजसंस्थाको पुनःस्थापना गर्छौं भन्दै समय–समयमा उत्रिने उनीहरु पार्टी नेतृत्वका विवाद र असहमतिको ज्वालाले अस्तित्व नै संकटमा पारिरहेका छन् । 

जनमत र नागरिक उन्मुक्तिका पनि उस्तै 

जनमत पार्टीभित्र अध्यक्ष डा. सिके राउत र अन्य वरिष्ठ नेताबीचको विवाद पनि सतहमा आएको छ । पार्टीबाट निष्कासित नेताहरूमाथि भएको कालोमोसो प्रकरणपछि अध्यक्ष राउतमाथि गम्भीर आरोप लागेका छन् । 

निलम्बित नेताहरूले राउतमाथि गुण्डा परिचालनको आरोप लगाएका छन् भने राउत पक्षले उनीहरूलाई पार्टीको धन अपचलन गरेको आरोप लगाएको छ । यता, नागरिक उन्मुक्तिमा संरक्षक रेशम चौधरी र अध्यक्ष रञ्जिता श्रेष्ठबीचको मतभेद पार्टीको अस्तित्वमै चुनौती बनेर देखिएको छ । सरकारमा सहभागी हुने वा नहुने विषयमा उनीहरूबीच मतभेद चुलिएको छ । 

नेकपा एसमा पनि अस्तित्वको संघर्ष

नेकपा एमालेबाट विद्रोह गरेर बनाइएको नेकपा एकीकृत समाजवादीभित्र पनि नेतृत्व संकट देखा परेको छ । अध्यक्ष माधव नेपाल पतञ्जली प्रकरणपछि सांसद पद गुमाइसकेका छन् । 

भरखरै पार्टीमा भित्रिएका बामदेव गौतमले जिम्मेवारी नपाए पार्टी छोड्ने चेतावनी दिइरहेका छन् । अर्कोतर्फ नेतृ रामकुमारी झाँक्रीले अध्यक्ष माधव नेपाललाई मरेको सिनोको संज्ञा दिँदै ‘अर्ली महाअधिवेशन’को माग गरेपछि पार्टीमा तरङ्ग पैदा भएको छ । यसले नेकपा एसको भविष्य झनै संकटतर्फ मडारिएको छ । 

राष्ट्रिय राजनीतिमा दलहरूको आन्तरिक विवादले राष्ट्रिय एजेण्डा भने ओझेलमा परेको छ । यदि दलहरूले आन्तरिक सुधार र पारदर्शिताको बाटो समातेनन् भने देशको समग्र राजनीतिक वातावरण अझ जटिल र अस्थिर हुने निश्चितजस्तै छ ।