काठमाडौं । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली पाँच दिनका लागि चीन भ्रमणमा जाँदैछन् । चीन भ्रमणका लागि भदौ १४ देखि १८ गतेसम्मको समय छुट्याइएको अवस्थामा यस अवसरलाई नेपालले लाभमा कसरी परिणत गर्न सक्छ त ? चीन भ्रमण नेपालका लागि अवसर, चुनौती र विवाद यि तीनै पक्षमा चर्चामा रहेका समय राजनीतिक–कूटनीतिक क्षेत्रमा के देखिन्छन् त सम्भावित परिदृष्य ?

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली चीन भ्रमणमा जाँदैगर्दा नेपालले उठाउनु पर्ने लाभ के हो त ? कूटनीतिक माध्यामबाटै कसरी राष्ट्रहितका काम फत्ते गर्न सकिएला ? अहिलेको अवस्थामा के चीन भ्रमण नेपालका लागि लाभदायिक छ त ? नेपालले यस भ्रमणलागि अवसरका रुपमा प्रयोग कसरी र कुन–कुनमुद्दामा गर्ने ? अनि भ्रमण र त्यहाँका कार्यक्रममा जनाइने सहभागितालाई अन्य देशसँगको सम्बन्धसँग कसरी सन्तुलित राख्ने यो चुनौतीलाई समेत मध्यनजर गर्नु पर्ने मुल आवश्यकता देखिएको छ अहिले । खासमा अहिलेको परिस्थितिमा बेइजिङ भ्रमण निकै अर्थपुर्ण ढंगले हेरिएको छ । 

चीन र भारतले नेपाली भूभाग लिपुलेक सिमान हुँदै व्यापार गर्ने सम्झौता पश्चात्को भ्रमण हुनाले अर्थपुर्ण मानिनु स्वभाविक हो । त्यतिमात्रै होइन चीनले सैन्य परेडमा सहभागि हुने विषयले नेपालको दातृ राष्ट्र मध्यको एक जापान रुष्ट बन्ने सम्मका बहस पनि सतहमा छन् । कतिपयले प्रधानमन्त्री ओलीको भ्रमण चुनौतीपुर्ण रहेको विश्लेषण गरिरहेका छन् भने कतिले समस्या समाधान गर्ने उपयुक्त समय हुने विश्लेषण गरिरहेका छन् । 

चीन भ्रमणका अवसर, चुनौती र विवादहरुका सम्भावित परिदृष्य 

प्रधानमन्त्री ओली माथि भारत–चीनले नेपाललाई खबरै नगरी लिपुलेक क्षेत्र प्रयोग गर्ने सहमति बारे स्पष्ट रुपमा समकक्षीसंग करा राख्नु पर्ने चुनौती हुनेछ । ओली शनिबार चिन भम्रणमा जाँदा १८ गतेको सैन्य परेडमा सहभागि हुने कुराले विशेषगरी जापानले ओलीको चिन भ्रमणको नोटिस गर्ने देखिन्छ । जापान नेपालको दातृ राष्ट्रमध्यको एक हो । यसले आगामी दिनमा उसले हेर्न दृष्टिकोटमा फरक पर्नेसम्मका विश्लेषण सुरु भएका छन् । तर यसको कथा भने अर्के देखिन्छ । 

प्रधानमन्त्री ओली सिमा समस्या समाधानका अलवा चीन भ्रमणलाई अवसरका रुपमा समेत लिन सक्नुपर्ने विश्लेष्ण भइरहेको छ । 

जस्तो कि,
–    पूर्वाधार र कनेक्टिभिटी विस्तारमा रेल, सडक, हवाई मार्ग र ऊर्जाका सम्भावन र सहकार्य  

–    ओलीलाई नै गलपासो बनेको केरुङ–रसुवागढी–काठमाडौं रेलमार्ग 

–    गत वर्ष मंसिरमा चीन भ्रमणमा पुग्दा भएको सहमति भैंँसीको मासु चीन निर्यात 

–    वेल्ट एण्ड रोड (वीआरआई) फ्रेमवर्क सम्झौतालाई सार्थक पार्ने प्रयास

–    पुनःनिर्माण, ऊर्जा, औद्योगिक, स्वास्थ्य, विज्ञान–प्रविधि, पर्यटनका सम्भावनाको खोजी

–    नेपाललाई टाउको दुखाईको विषय बनेको विपद् व्यवस्थापनका विषयमा अनुभव आदानप्रदान 

प्रधानमन्त्री ओलीको चीन भ्रमण नेपालका लागि वित्तीय र क्षेत्रीय संवेदनशीलतामा समेत चनाखो हुनुपर्नेछ । विशेगषगरी प्रधानमन्त्री ओलीलाई पुनः एकपटक राष्ट्रवादी नेताको पहिचान बनाउने अवसर छ । चिन–भारतले नेपाली सिमाना लिपुलेख व्यापारिक प्रयोजनका लागि प्रयोग गर्ने सहमति गरेपछि नेपालमा चर्काे विरोध भइरहेको छ । यहिबेला ओलीको चिन भ्रमणले उक्त विवाद समाधान गर्न बलियो हतियार बन्न सक्ने सिमाविद्को विश्वास गरेका छन् । 

परराष्ट्र मन्त्रालयले जारी गरेको विज्ञप्ति अनुसार प्रधानमन्त्री ओली १४ भदौमा चीनको तियानजिन महानगरमा आयोजना हुने सांघाई को–अपरसेन अर्गनाइजेसन (एससिओ)मा सहभागी हुनेछन् । 

त्यो भनेको चिनले जापानलाई ८० बर्ष अघि हराएको सम्झानामा सैन्य परेडको आयोजना गर्ने चलन छ । जहाँ २६ देशका राष्ट्रप्रमुख देखि सरकार प्रमुखलाई चिनले बेइजिङ भ्रमणको निम्तो दिइसकेको छ ।

नेपालका लागि भने भ्रमण ऐतिहासिक बनाउनेतर्फ सत्ता देखि विपक्षी दलका नेतासम्मले सुझाव दिइसकेका छन् । यस्तोमा प्रधानमन्त्री ओलीले लिपुलेख सिमा बारे चीनलाई विश्वासमा लिएर समस्या समाधान गर्न सके पुनः राष्ट्रवादी नेताको थपी बनाउने अवसर छ । पछिल्लो पटक प्रधानमन्त्री बनेयताको ओलीको यो दोस्रो भ्रमण हो । अघिल्लो बर्ष मंसिरमा ओली औपचारिक निमन्त्रणमा चिन भ्रमणमा गएका थिए ।