News 24 Television
कृषिमा आधाभन्दा बढी जनशक्ति, उत्पादन भने न्यून

काठमाडौं । नेपालमा अहिले पनि अधिंकाश श्रमशक्ति कृषि क्षेत्रमा नै संलग्न भइरहेको पाइएको छ । यद्दपी, कृषिलाई व्यवसायीक एवम् उद्योगका रुपमा परिणत गर्न सकिएको अवस्था अझ पनि छैन । तथ्यांक हेर्ने हो भने नेपालमा कुल श्रमशक्तिको सबैभन्दा धेरै ८५ लाख व्यक्ति अर्थात ५७.३प्रतिशत हिस्सा प्राथमिक क्षेत्र कृषि, वन र मत्स्यपालनमा संलग्न रहेको पाइएको छ । तर, अहिले पनि कृषिजन्य वस्तुको आयातको अवस्था उच्च छ । 

नेपाल कृषि प्रधान देश हो भनिन्छ । कृषिमा संलग्न नेपालीहरुको संख्या हेर्दा यो तथ्यलाई न्याय नै गर्छ पनि । तर, कृषिजन्य क्षेत्रकै आयातको अवस्था हेर्नेहो भने अवस्था दयानीय  छ । 

उत्पादनमा खास प्रगति हुन नसकेको नेपालको कृषि क्षेत्रमा कति जनशक्ति सक्रिय छ त ? अनि नेपालको श्रम बजारको स्थिति कस्तो छ ? यो स्वभाविक चासोको विषय बन्ने गरेको छ । पछिल्लो तथ्यांक हेर्ने हो भने नेपालमा कुल श्रमशक्तिको सबैभन्दा धेरै ८५ लाख व्यक्ति अर्थात ५७.३प्रतिशत हिस्सा प्राथमिक क्षेत्र कृषि, वन र मत्स्यपालनमा संलग्न रहेको पाइएको छ । 

नेपालको श्रम बजारको स्थिति

-    नेपालको १० वर्ष र माथिका कुल जनसंख्यामा केवल १ करोड ३ लाख अर्थात ४२.९प्रतिशत व्यक्तिहरु अक्सर रोजगार रहेका छन् ।

-  राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार नेपालको कुल जनसंख्या २ करोड ९१ लाख रहेको छ ।  

-   कुल जनसंख्यामध्ये २ करोड ३९ लाख अर्थात (८२.२प्रतिशत) व्यक्ति १० वा सो भन्दा माथिको उमेर समूहमा पर्दछन् । 

-  ती मध्ये १ करोड ५७ लाख (६५.५प्रतिशत) व्यक्तिहरुलाई आर्थिक रुपले सक्रिय जनसंख्या मानिएको छ । 

-    कुल श्रमशक्तिमध्ये ८२ लाख पुरुष र ७५ लाख महिला रहेका छन् ।

-  प्रदेशहरुमध्ये आर्थिक रुपले सक्रिय जनसंख्या सबैभन्दा धेरै (३४ लाख) वागमती प्रदेशमा रहेको छ । 

-   कर्णाली प्रदेशमा सबैभन्दा कम (९ लाख ५० हजार) मात्र रहेका छन् । 

-    भौगोलिक क्षेत्रअनुसार तराईमा सबभन्दा धेरै (७८लाख) आर्थिक रुपले सक्रिय जनसंख्या छ । 

-    हिमाली क्षेत्रमा सबैभन्दा कम (१०लाख) छन् । 

-  नेपालमा १० वर्ष वा सो भन्दा माथिको जनसंख्याको श्रम सहभागिता दर ६५.५ प्रतिशत रहेको छ । 

-    जसमा पुरुषतर्फ ७१.३ प्रतिशत  र महिलातर्फ ६०.४ प्रतिशत रहेको छ । 

नेपालमा १० वा सो भन्दा माथिको उमेर समूहमा अक्सर बेरोजगारी व्यक्तिहरुको संख्या ७ लाख ६७ हजार ६ सय ५८ रहेको छ । 

जसमा ४ लाख ९ सय २८ पुरुष छन् भने ३ लाख ६६ हजार ७ सय ३० महिला रहेका  छन् । 

रोजगारको स्थिति : चार प्रमुख श्रेणीहरु 

-   राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार, रोजगारको स्थिति चार प्रमुख श्रेणीहरुमा वर्गीकरण गरिएको तथ्यांक कार्यालयले जनाएको छ । 

-  जसमा ४२ लाख (२८.६प्रतिशत) अरुको काम गर्ने

-    २ लाख (१.४प्रतिशत) रोजगारदाता

-  ८२ लाख (५५.३प्रतिशत) आफ्नै काम गर्ने र २१ लाख (१४.५प्रतिशत) परिवारलाई सघाउने देखिएका छन् । 

कृषि क्षेत्रमा जनशक्ति र बाल श्रमशक्तिको अवस्था

-   नेपालमा कुल श्रमशक्तिको सबैभन्दा ठूलो (८५लाख, ५७.३प्रतिशत) हिस्सा प्राथमिक क्षेत्र (कृषि, वन र मत्स्यपालन) मा संलग्न रहेको छ । 

-  नेपालको १० वर्ष र माथिका कुल जनसंख्यामा केवल १ करोड ३ लाख (४२.९प्रतिशत) व्यक्तिहरु अक्सर रोजगार रहेका छन् । 

-    १० देखि १७ वर्षसम्मका बालबालिकाको श्रमशक्ति सहभागितादर ३२.१ प्रतिशत रहेको छ । जसमा पुरुष ३१.९ प्रतिशत र महिला ३२.२ प्रतिशत छन् ।

खेतीयोग्य भूमिमा शहरीकरण

-   २०७८ को जनगणनाअनुसार नेपालमा अक्सर खेतीयोग्य भूमिमा शहरीकरण हुने गरेको पाइएकोे छ । 

-    नेपालमा २०६८ देखि २०७८ सम्म खेतीयोग्य जमिन १६.६ प्रतिशत (२२ लाख हेक्टरबाट १८ लाख हेक्टर) ले घटेको छ । 

-   सबैभन्दा धेरै खेतीयोग्य भूमि सुदूरपश्चिम प्रदेशमा घटेको छ । 

-   सुदूरपश्चिममा ९.१ प्रतिशत, गण्डकीमा ७ प्रतिशत र कर्णालीमा ५.४ प्रतिशत मा उब्जाउ भूमि न्यून भएको छ । 

प्रकाशित मिति: आइतबार, असार २२, २०८२  ०९:२६
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
Weather Update